" Γνωρίζατε πως υπήρχε μία εποχή στην Ελλάδα όπου πραγματοποιούνταν επιστημονικές έρευνες πάνω στα παραφυσικά φαινόμενα; Όπου μεγάλο μέρος της επιστημονικής αφρόκρεμας αποδέχονταν την ύπαρξή τους και μαθήματα πειραματικής τηλεπάθειας (και αργότερα ολόκληρη σειρά ψυχικών φαινομένων) διδάσκονταν στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Ελλάδας;
Λιγοστοί άνθρωποι γνωρίζουν τα παραπάνω, ενώ τα τελευταία αρχεία που μαρτυρούν μία τέτοια εποχή σταδιακά χάνονται, λόγω φθοράς ή αδιαφορίας. Μία απίστευτη εποχή παραψυχολογικών ερευνών στη χώρας μας ξετυλίγεται στις σελίδες του παρόντος βιβλίου μέσα από διηγήσεις, ξεθωριασμένες φωτογραφίες, ντοκουμέντα, εμπειρίες, λησμονημένες επιστημονικές έρευνες και αδημοσίευτες πληροφορίες που ανασυνθέτουν μία πραγματικότητα τόσο διαφορετική από τη σημερινή.
Δεν νομίζετε πως ήρθε ο καιρός να γνωρίσετε μία Ελλάδα πιο… παραφυσική; Μία μοναδική εποχή απίθανων ερευνών και επαναστατικών πειραμάτων στη χώρας μας;"
Ψυχικές Έρευνες στην Ελλάδα
μία απίστευτη εποχή παραψυχολογικών ερευνών μέσα από διηγήσεις και ντοκουμέντα
Νικόλαος Κουμαρτζής
Εκδόσεις ΔΙΟΝ, Μάιος 2010
Οι δρόμοι της Μεταφυσικής.
Η Μεταφυσική είναι ο κλάδος που ασχολείται με την μελέτη και την ανάλυση ανεξήγητων ψυχικών φαινομένων. Βασίζεται σε αντίστοιχα πειράματα σε ανθρώπους και σε ζώα, με στόχο τη συγκέντρωση πληροφοριών γύρω από τον ψυχισμό τους. Η Μεταφυσική ήταν και είναι αναπόσπαστο τμήμα της επιστήμης της Φιλοσοφίας.
Ο όρος “Μεταφυσική” πρωτοεμφανίστηκε κατά τον 2ο π.Χ. από τον αριστοτελικό φιλόσοφο Ανδρόνικο Ρόδιο (ο οποίος οργάνωσε το έργο του Έλληνα φιλόσοφου Αριστοτέλη “Μετά τα Φυσικά”, όπου αναλύεται η πιθανή ύπαρξη του ενός Θεού και της ανθρώπινης ψυχής. Με λίγα λόγια, η Μεταφυσική ερευνά ό,τι δεν γίνεται αντιληπτό από τις αισθήσεις μας και θέτει ερωτήματα στην Επιστήμη, που καλείται να απαντήσει. Εάν διαχωρίσουμε την Επιστήμη από τη Φυσική (όπως δυστυχώς συμβαίνει στην εποχή μας), τότε η Επιστήμη αδυνατεί να εξηγήσει τα μεγάλα ερωτήματα που υπάρχουν, όπως η έρευνα για τη δημιουργία του κόσμου, η πιθανή ύπαρξη του χωρόχρονου και η σχέση μεταξύ σώματος και ψυχής.
Παραψυχολογία ονομάζεται ο τομέας ερευνών που μελετά, τα «παραψυχολογικά» φαινομένα, εκείνα δηλαδή που αφορούν αντίληψη πέραν των φυσικών αισθητηρίων ικανοτήτων και δεν μπορούν να εξηγηθούν βάσει των φυσικών νόμων ή της τρέχουσας επιστημονικής γνώσης. Πρόκειται για φαινόμενα γνωστικού τύπου όπως η τηλεπάθεια, η ενόραση κ.ά., κατά τα οποία πιστεύεται ότι ένας άνθρωπος έλαβε γνώση γεγονότων, της σκέψης άλλων ανθρώπων ή μελλοντικών συμβάντων χωρίς να χρησιμοποιήσει τις φυσικές αισθητήριες ικανότητές του (παλαιότερα τέτοια φαινόμενα αποκαλούνταν συλλήβδην εξωαισθητήρια αντίληψη), ή φυσικού τύπου όπως η τηλεκίνηση και η πυροκίνηση (παλαιότερα τέτοια φαινόμενα αποκαλούνταν συλλογικά ψυχοκίνηση). Οι παραψυχολόγοι αποκαλούν συνήθως το σύνολο των εν λόγω φαινομένων με τον ουδέτερο όρο Ψ (Psi), ο οποίος δεν βασίζεται σε υποθέσεις για τη μέθοδο λειτουργίας τους. Από τον όρο Ψ προέρχεται και η λέξη ψιονική (κατά το «ηλεκτρονική») που επίσης αναφέρεται στην παραψυχολογία.
Έχει αποτελέσει πεδίο εκτενούς ανάλυσης και παραγωγής εκτεταμένης βιβλιογραφίας, ειδικά κατά τον δέκατο ένατο και εικοστό αιώνα, η πίστη όμως για την πραγματική ύπαρξη τους ήταν ευρύτατα διαδεδομένη από πανάρχαιους χρόνους, όταν τα φαινόμενα αυτά αποδίδονταν σε υπερφυσικούς παράγοντες (φαντάσματα, μάγους, δαίμονες, μυθικά όντα). Η παραψυχολογία περιλαμβάνει μία ποικιλία μεθοδολογιών, όπως εργαστηριακές έρευνες και πειράματα Γκάντσφελντ (Ganzfeld), που διεξάγονται σε Πανεπιστήμια ή κυρίως ιδιωτικά επιχορηγούμενα εργαστήρια ανά τον κόσμο[2], τα αποτελέσματα των οποίων δημοσιεύονται σε ειδικευμένα περιοδικά όπως τα Journal of Parapsychology και European Journal of Parapsychology, ενώ σχετικές μελέτες έχουν παρουσιαστεί επίσης στις εκδόσεις Psychological Bulletin, Foundations of Physics, και British Journal of Psychology. Υπάρχουν μετα-αναλύσεις παραψυχολογικών ερευνών και αρκετές από αυτές τις στατιστικές αναλύσεις έχουν παρουσιαστεί στην ευρύτερη ακαδημαϊκή κοινότητα, μέσα από τις σελίδες καθιερωμένων επιστημονικών περιοδικών προκαλώντας συζητήσεις και αντίλογο. Η παραψυχολογία θεωρείται από πολλούς ψευδοεπιστήμη καθώς πιστεύεται ότι αποτυγχάνει στη δοκιμασία της επιστημονικής μεθόδου, και σε αρκετές περιπτώσεις αμφισβητείται και η ύπαρξη των φαινομένων που μελετά. Επιστήμονες έχουν εκφράσει δυσπιστία τόσο απέναντι στη μεθοδολογία που ακολουθείται όσο και στα αποτελέσματα παραψυχολογικών ερευνών. Η ύπαρξη παραψυχολογικών φαινομένων συνεχίζει να αποτελεί πεδίο διαφωνιών, ενώ η πλειοψηφία των επιστημόνων δεν αποδέχεται πως υπάρχει καλά θεμελιωμένη απόδειξη περί της ύπαρξής τους.
Η αρχή της ιστορίας της παραψυχολογίας ταυτίζεται με την ίδρυση της Εταιρείας Ψυχικών Ερευνών (Society for Psychical Research) στο Λονδίνο, το 1882. Έξι χρόνια αργότερα ακολούθησε η ίδρυση ανάλογης ομάδας στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής από τον ψυχολόγο Γουίλιαμ Τζέιμς (William James), ενώ τα επόμενα χρόνια, περισσότερες ερευνητικές προσπάθειες προς την ίδια κατεύθυνση σημειώθηκαν στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, ειδικότερα στην Ολλανδία, στη Γαλλία, στην Ιταλία, στη Ρωσία, καθώς και στην Ιαπωνία. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκάλεσε η έρευνα που διεξήχθη στο παραψυχολογικό εργαστήριο του Πανεπιστημίου Ντιουκ (Duke University) στο Ντέραμ τής Βόρειας Καρολίνας.
Η ίδρυση της Εταιρίας Ψυχικών Ερευνών.
Ο στρατιωτικός ιατρός και διαισθητικό ενδιάμεσο (μέντιουμ) Άγγελος Τανάγρας, θεωρείται σήμερα η σπουδαιότερη μορφή της ελληνικής Επιστημονικής Μεταφυσικής (σήμερα πιο γνωστή ως Παραψυχολογία), που παράλληλα είχε αποκτήσει διεθνές κύρος. Γεννημένος στις 7 Μαρτίου 1877, στο ζώδιο των Ιχθύων, με το όνομα Άγγελος Ευαγγελίδης, σπούδασε Ιατρική και υπηρέτησε το ελληνικό Ναυτικό ως στρατιωτικός ιατρός. Το επίθετο του άλλαξε για αγνώστους λόγους.
Επισκέφθηκε το Βερολίνο για μεταπτυχιακές σπουδές και εκεί, για πρώτη φορά, επιχείρησε μέσω πειραμάτων, να εξηγήσει τη σχέση μεταξύ ψυχής και μεταφυσικών φαινομένων.
Το 1923 επιστρέφει στην Ελλάδα και οι πνευματικές του αναζητήσεις τον οδήγησαν στην ίδρυση της Εταιρίας Ψυχικών Ερευνών, η οποία αναγνωρίστηκε επίσημα και από τη αντίστοιχη βρετανική Εταιρία Ψυχικών Ερευνών. Σκοπός της εταιρίας ήταν η επιστημονική μελέτη για την ύπαρξη μεταφυσικών και τηλεπαθητικών φαινομένων. Μέλη της, ήταν ακαδημαϊκοί, δικαστικοί, ιατροί, διανοούμενοι και γενικά άτομα της καλής κοινωνίας.
Μέσα από τις δραστηριότητες της Εταιρίας Ψυχικών Ερευνών, υπό την καθοδήγηση του Τανάγρα, πραγματοποιήθηκαν έρευνες και αναρίθμητα πειράματα, πάνω στην ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου και στο φαινόμενο της Τηλεκίνησης. Μάλιστα, είχαν ξεκινήσει και τα πρώτα μαθήματα, με τη μορφή σεμιναρίων, πάνω στη ψυχική έρευνα σε πανεπιστημιακούς χώρους και να γίνεται η εκμάθηση του μεταφυσικού τρόπου σκέψης.
Ο Άγγελος Τανάγρας αφιερώθηκε στην απόδειξη της Ψυχοβολίας (διαδικασία που προηγείται του φαινομένου της Τηλεκίνησης) και της ίδιας της Τηλεκίνησης (δηλαδή, της κίνησης αντικειμένων μόνο με την βοήθεια του νου). Επιπλέον, προσπάθησε να αποδείξει επιστημονικά ότι η πρόβλεψη του μέλλοντος είναι δυνατή, γεγονός πρωτοφανές για τα ελληνικά δεδομένα, διακινδυνεύοντας ακόμα και να υποβαθμιστεί το κύρος του ονόματος του στον ιατρικό χώρο.
Το αποτέλεσμα ήταν, από το 1928 και μετά, να πραγματοποιούνται πειράματα τηλεπάθειας στις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, και στην Αθήνα, πάντα υπό την εποπτεία του Τανάγρα, με θεαματικά μάλιστα αποτελέσματα. Το ενδιαφέρον του κοινού ήταν τόσο μεγάλο, ώστε η Μεταφυσική ως κλάδος εισήχθη στα ελληνικά επιστημονικά επιμελητήρια, μετά από εισήγηση του διακεκριμένου καθηγητή Μικροβιολογίας Δημήτρη Σωτηριάδη.
Επίσης, σε δύο πανεπιστήμια της Ολλανδίας δημιουργήθηκαν αντίστοιχες έδρες Ψυχοφυσιολογίας, αλλά και σε γερμανικά πανεπιστήμια όπως στη Λειψία και στη Βόννη, όπου διδάσκονταν μαθήματα με το ίδιο αντικείμενο.
Από τη Σχολή του Τανάγρα, αποφοίτησε και το γνωστό ενδιάμεσο (μέντιουμ) Ελένη Κικίδου. Η Κικίδου ήταν ίσως η μεγαλύτερη διαισθητικός που πέρασε ποτέ από τον ελληνικό χώρο, μαθήτρια της Σχολής Ψυχικών Ερευνών, με πολλές επιτυχίες στο ενεργητικό της και συχνά βοηθός της ελληνικής Αστυνομίας στην διαλεύκανση εγκλημάτων.
Το 1929 συνέβη κάτι πρωτοφανές για τα ελληνικά δεδομένα: εισήχθη στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αθήνας ως μάθημα η Πειραματική Τηλεπάθεια, υπό την καθοδήγηση του καθηγητή της Θεολογικής και της Φιλοσοφικής Σχολής, Θεόφιλου Βορέα, ενώ το 1933, στο ίδιο πρόγραμμα σπουδών, συμπεριλήφθηκε και η Μεταφυσική. Δυστυχώς, το όλο θέμα δεν είχε διάρκεια.Άγγελος Τανάγρας. Όταν το 1923 γίνεται μια εκτεταμένη προσπάθεια στην Ελλάδα να δημιουργηθεί μία Εταιρία Ψυχικών Ερευνών, στα πρότυπα της αγγλικής Εταιρίας Ψυχικών Ερευνών (της πιο ιστορικής ίσως στον κλάδο, οδηγώντας τη Μεταφυσική σε νέα πορεία γνώσης), οι αντιδράσεις της τότε ελληνικής κοινωνίας ήταν άκρως απογοητευτικές.
Η ελληνική κοινωνία περίμενε εντυπωσιακά μαγικά κόλπα, μπερδεύοντας το μεταφυσικό με τη λαϊκίστικη πρόβλεψη του μέλλοντος. Το τοπίο άλλαξε όμως, χάρη στο γεγονός ότι σε αυτή την εταιρία ήταν ως μέλη, επιφανείς άνθρωποι του Πνεύματος, όπως ο συγγραφέας Άγγελος Σικελιανός, ο λογοτέχνης Παύλος Νιρβάνας, ο πανεπιστημιακός Παναγιώτης Βλαστός και άλλοι. Πρωτοπόρος όλης αυτής της κίνησης που άλλαξε την πορεία της Μεταφυσικής στην Ελλάδα, στις αρχές του 20ου αιώνα, δεν ήταν άλλος από τον αλησμόνητο επιστήμονα Άγγελο Τανάγρα.
Η διεθνής αναγνώριση του Άγγελου Τανάγρα.
Το 2009, οι προσπάθειες του Άγγελου Τανάγρα συμπεριλήφθησαν στη Λευκή Βίβλο της Παραψυχολογίας του Διεθνούς Μεταφυσικού Ινστιτούτου (έκδοση της γαλλικής Εταιρίας Ψυχικών Ερευνών), όπου καταγράφονταν όλες οι αξιόλογες προσπάθειες επιστημονικής προσέγγισης των μεταφυσικών φαινομένων παγκοσμίως.
Η θεωρία του, ότι “μέσω της βιοενέργειας, είναι δυνατόν να νικήσεις την ύλη”, έγινε αποδεκτή διεθνώς, όταν εκδόθηκε στα Γερμανικά η εργασία του Τανάγρα στο έντυπο Zeitschrift für Parapsychologie (Εφημερίδα της Μεταφυσικής).
Το μεγαλείο όμως της δουλειάς του έγκειται στο ότι συνετέλεσε στην αναίρεση της Επιστήμης ως μοναδικού κριτή υπέρ πάντων.
Αυτό που προσπάθησε με ζήλο η εταιρία του Τανάγρα, ήταν να κρατήσει ενωμένες τη Μεταφυσική, τη Φιλοσοφία και την Επιστήμη, κάτι που στο πέρασμα του χρόνου κατέρρευσε, αφού κατέληξε η μία να συναγωνίζεται την άλλη.
Ο άνθρωπος που αναζήτησε σε όλη του τη ζωή την ύπαρξη του Θεού, κατάφερε να συγκεντρώσει γύρω του την αφρόκρεμα της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας της εποχής και την προσοχή σημαντικών προσωπικοτήτων του εξωτερικού. Είναι σίγουρο ότι εάν ζούσε σήμερα, θα εθλίβετο με τη λυπηρή κατάσταση στον κλάδο της Μεταφυσικής. Επιπλέον, η Μεταφυσική πολεμήθηκε από την Εκκλησία, ώστε να διαχωριστεί από την Επιστήμη και να αφορά τελικά μία ομάδα αστρολόγων-μέντιουμ.
Για το πώς αντιμετώπισε η Εκκλησία την επιστήμη της Μεταφυσικής, παραθέτουμε τα λόγια του Καρλ Γιουνγκ :“Δεν θα επιδείξω τη μοντέρνα ηλιθιότητα να θεωρώ απάτη οτιδήποτε δεν μπορώ να εξηγήσω”.
Όπως χαρακτηριστικά είπε και ο ίδιος ο Άγγελος Τανάγρας λίγο πριν πεθάνει, το 1971, σε βαθιά γηρατειά: “Εγώ φεύγω με τη θλίψη ότι το έργο μου, η ίδρυση της Εταιρίας Ψυχικών Ερευνών, ερευνών αυστηρώς επιστημονικών, υπήρξε πρόωρος διά τον τόπο μου, όπου το πλείστον ή αδιαφορεί ή εξακολουθεί να ενδιαφέρεται διά εντυπωσιακάς παρεξηγήσεις των ψυχικών φαινομένων και αυταπάτας, όπως δήθεν επικοινωνιών με πνεύματα νεκρών”.
Αρθρογράφος: Ματίνα Πάτζαλη
Βιβλιογραφία :
1. Zeitschrift für Parapsychologie, Germany.
2. “Ο Άγγελος Τανάγρας και η Παραψυχολογία στην Ελλάδα„, Blog Metafysikon, Greece.
3. metafysiko.gr
